Wykrzyknik, zwany także znakiem wykrzyknienia, wykorzystujemy do oznaczania emocjonalnego nacechowania wypowiedzi oraz podkreślania charakteru rozkazującego lub żądającego. Stosujemy go także do wyróżniania wybranych fragmentów tekstu. Zasady użycia wykrzyknika są jasne i precyzyjne, dlatego warto je znać.
Wykrzyknik – zasady użycia
Znak wykrzyknienia stosujemy:
-
Po okrzykach, zawołaniach, poleceniach, stanowczych żądaniach oraz stwierdzeniach, na które chcemy położyć silny nacisk, np. Jest!, Polska prowadzi!, Szybciej!, Uciekajmy!, Proszę stąd odejść!
Warto wiedzieć, że gdy używamy trybu rozkazującego, wykrzyknik możemy zastąpić kropką. Kiedy z niego zrezygnujemy, zmniejszymy emocjonalność wypowiedzi, np. Wyślij ten list jutro. Możemy go natomiast użyć po wypowiedzeniach mających formę zdań oznajmujących lub warunkowych, które oznaczają polecenie lub rozkaz, np. Zrobisz to w tej chwili!
-
Po wyrazach wykrzyknikach, np. ach!, o!, hurra!
Jeśli jednak chcemy zachować neutralność wypowiedzi, podkreślić, że nie jest silnie nacechowana emocjonalnie, możemy pominąć ten znak i zastąpić go przecinkiem, np. O, to ty.
-
W zdaniach rozpoczynających się od wołacza lub wyrazu wykrzyknika.
Możemy wówczas zastosować następującą interpunkcję:
– po wołaczu lub wyrazie wykrzykniku stawiamy przecinek, wykrzyknik zaś na końcu zdania, np. Panowie, usiądźcie!
– znak wykrzyknienia stawiamy po wołaczu lub wyrazie wykrzykniku oraz na końcu zdania, np. Panowie! Usiądźcie!
– po wołaczu lub wyrazie wykrzykniku stawiamy znak wykrzyknienia, a zdanie zamykamy kropką, np. Panowie! Usiądźcie.
-
Do oznaczenia, że we fragmencie poprzedzającym nie wystąpiła pomyłka lub w celu zwrócenia uwagi na jakiś fakt.
W takich sytuacjach wykrzyknik umieszczamy w nawiasie i wstawiamy po fragmencie, do którego się odnosi, np. Aż 90 osób (!) padło ofiarą oszustwa. Metoda ta używana jest również do oznaczania błędów w cytatach. W pracach naukowych do tego celu wykorzystuje się łacińskie (sic!).
-
W tytułach utworów i rozdziałów.
Aby wzmocnić zabarwienie emocjonalne wypowiedzi, możemy posłużyć się dwoma lub nawet trzema wykrzyknikami, np. Zrób to natychmiast!!!
Połączenie wykrzyknika z pytajnikiem
Wymienione znaki interpunkcyjne można ze sobą łączyć.
-
Wykrzyknik po pytajniku zwiększa emocjonalność wypowiedzi, np. Co się z tobą dzieje?!
-
Pytajnik po wykrzykniku wyraża zdziwienie lub zakwestionowanie treści wypowiedzi, np. Uważasz, że kłamię!?
Komentarze